Nguyên lý vận hành

Trước đây, các tài xế được khuyên rằng cần cho xe chạy không tải trong 1 phút trước khi tắt máy, đặc biệt là vào mùa đông. Mục đích là giữ cho quạt tản nhiệt hoạt động. Nếu động cơ tắt, quạt sẽ ngừng quay khiến động cơ ngừng được làm mát. Trong khi xe hoạt động, động cơ của xe sẽ sản sinh ra rất nhiều nhiệt và cần có thời gian để nhiệt từ động cơ được truyền sang nước làm mát. 

Trên hầu hết các xe hiện đại, tài xế có thể tắt máy ngay sau khi dừng xe.

Tuy nhiên, với sự tiến bộ của công nghệ, việc để động cơ tạm nghỉ không còn là bước cần thiết. ECU (hộp đen ô tô) có thể tự động điều khiển bộ phận làm mát cho đến khi nhiệt độ hạ xuống ngưỡng an toàn. Vì vậy, các tài xế có thể tắt chìa khóa ngay lập tức mà không lo nóng máy. 

Tắt động cơ ngay lập tức sẽ không gây bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào. Động cơ xe hiện đại được thiết kế với tiêu chuẩn độ bền cao chịu được mọi điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Điều này có nghĩa là động cơ có thể xử lý lượng nhiệt lượng dư thừa và không cần quãng thời gian nghỉ trước khi tắt máy. Ở một số loại xe, ECU rất “thông minh”, nó tự bật quạt tản nhiệt để làm mát cho động cơ. 

Không nên tắt động cơ khi nào?

Nhiều tài xế sau khi lái xe trên một quãng đường dài thường tắt động cơ ngay khi xuống xe, đây là điều không nên làm nếu xe đang sử là loại động cơ tăng áp. Để hiểu rõ hơn, chúng ta nên hiểu nguyên lý hoạt động của động cơ tăng áp. 

Động cơ xe có giới hạn vòng tua máy từ 5.000 đến 7.000 vòng/phút. Mặt khác, bộ tăng áp có thể nhanh chóng quay lên tới 150.000 vòng/phút. Những chiếc xe có động cơ tăng áp mà không có intercooler (bộ làm mát khí nạp) có thể phải chịu sức nóng lên đến 150 độ C. Có thể các tài xế chưa biết, quán tính giữ cho động cơ tăng áp quay tròn ngay cả khi chủ xe tắt động cơ. 

Theo một số người có kinh nghiệm lái xe chia sẻ, một kỹ thuật mà các tài xế thường làm để tránh làm thiệt hại động cơ là để xe chạy không tải. 

Việc tắt máy ngay sau khi dừng xe sẽ làm hại cho động cơ tăng áp. Nguyên nhân là do các xe ô tô hiện nay đều được làm mát bằng dầu, mà tác dụng của dầu là tản nhiệt và ngăn ngừa hư hỏng cho vòng bi. Nguyên nhân thứ hai là do nhiệt độ cao từ khí thải không thoát được hết ra ngoài. 

Đối với động cơ tăng áp, tài xế không nên tắt động cơ ngay sau khi di chuyển trên quãng đường dài.

Như chúng ta đã biết, động cơ tăng áp được chạy bằng khí thải. Khí nóng và tua-bin quay ở tốc độ quay cao làm cho động cơ tăng áp cực kỳ nóng sau khi lái xe. Nhiệt độ cao khiến dầu động cơ bị cháy và mất tính chất. Trong trường hợp tắt động cơ xe đột ngột, khí thải vẫn bị giữ lại bên trong động cơ, điều này sẽ nhanh làm phá hủy động cơ theo thời gian, đồng nghĩa với việc làm giảm tuổi thọ của xe.

Khuyến cáo các nhà sản xuất, tài xế nên để máy chạy không tải khoảng 1 phút trước khi tắt máy sau khi đi trên quãng đường dài. 

Để đảm bảo rằng động cơ tăng áp được bôi trơn hoàn toàn và không có bất kỳ khói độc hại nào, các tài xế cần phải để xe chạy một lúc. Tắt động cơ đồng nghĩa với việc dầu và chất làm mát không thể lưu thông. Người lái cũng có thể giữ vòng tua máy thấp hơn trong vài km cuối để giảm nhiệt độ.

Theo khuyến cáo của nhà sản xuất, sau khi lái xe ô tô ở tốc độ cao hoặc lái xe trên quãng đường dài, các tài xế nên để xe chạy không tải ít nhất 1 phút trước khi tắt. Còn theo hãng xe Ford khuyến cáo người sử dụng, tài xế sẽ cần nhả bàn đạp ga đến khi vòng tua động cơ về tốc quay không tải thì hãy tắt máy.

Có thể bạn quan tâm: Quá nhiệt động cơ ô tô khi vận hành trong mùa hè: Nguyên nhân và cách xử lý

Làm thế nào để hạ nhiệt động cơ?

Nếu thực sự muốn đảm bảo động cơ ô tô sẽ nguội hẳn sau khi chạy, tài xế có thể mở mui xe. Điều này sẽ đẩy nhanh quá trình làm mát động cơ. 

Vì vậy, mở mui xe giúp luồng khí nóng thoát khỏi khoang động cơ nhanh hơn, đẩy nhanh quá trình làm mát. Bên cạnh đó, một số nhà sản xuất cũng đã tích hợp tính năng thêm bộ turbo timer (bộ đếm thời gian),  điều này giữ cho quạt làm mát hoạt động thêm một khoảng thời gian sau khi động cơ đã tắt. Quạt sẽ tự động tắt để tránh tiêu hao pin.

Kết luận, ngày này các tài xế có thể tắt động cơ ngay sau khi dừng xe, tuy nhiên vẫn không nên làm điều này với động cơ tăng áp. 

Việc để một số vật dụng dễ biến dạng, cháy nổ trong khoang nội thất ô tô mùa nắng nóng có thể làm hư hỏng nội thất thậm chí còn nguy cơ gây hoả hoạn.Thời tiết nhiều tỉnh thành trên cả nước đang bước vào những ngày nắng nóng gay gắt. Nhiệt độ ngoài trời tại một số nơi lên đến hơn 39 độ C. Với ô tô, thời tiết nắng nóng tác động trực tiếp lên thân xe làm cho nhiệt độ trong khoang nội thất có thể lên đến 50 – 60 độ C, cao hơn từ 10 – 20 độ C so với bên ngoài

 

Thời tiết nắng nóng tác động trực tiếp lên thân xe làm cho nhiệt độ trong khoang nội thất có thể lên đến 50 – 60 độ C, cao hơn từ 10 – 20 độ C so với bên ngoài

Với ô tô, việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời khi không vận hành, không chỉ khiến lớp sơn ngoại thất nhanh phai màu xuống cấp mà còn khiến các chi tiết nội thất như bảng táp lô, vô lăng, ghế ngồi nhanh chóng bị làm nóng… Trong trường hợp đỗ xe ngoài trời nắng, để tránh làm hư hại và tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, người dùng ô tô nên lưu ý không để một số vật dụng dễ biến dạng, cháy nổ được liệt kế dưới đây:

1. Cục sạc dự phòng cho các thiết bị di động

Phần lớn các thiết bị sạc dự phòng hiện này đều sử dụng pin lithium-ion. Loại pin này có chứa thành phần chất lỏng nhạy cảm với các phản ứng hóa học. Nếu để cục sạc dự phòng trong môi trường nhiệt độ cao như khoang nội thất ô tô đỗ dưới trời nắng nóng trong một thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ đoản mạch dẫn đến cháy nổ.

Tuyệt đối không nên để cục sạc dự phòng trong khong nội thất ô tô

Hiện nay, phần lớn các mẫu ô tô đều có cổng sạc cho các thiết bị di động. Vì vậy, nếu thực sự không cần thiết, người dùng ô tô không nên để cục sạc dự phòng trong xe để tránh nguy cơ cháy nổ, đặc biệt khi đỗ xe dưới trời nắng.

2. Cồn và các loại bình xịt

Để phòng chống nguy cơ nhiếm virus corona trong bối cảnh dịch Covid-19 đang hoành hành, nhiều người dùng ô tô thường mang theo dung dịch cồn rửa tay, bình xịt sát khuẩn theo bên mình để sử dụng. Ngoài ra nhiều người cũng để những chai xịt vệ sinh, xịt khử mùi nội thất trong xe… Các chai xịt này đều được nén khí kết hợp van điều áp, vì vậy khi để trong khoang nội thất ô tô đỗ giữ trời nắng nóng, nhiệt độ tăng cao có thể khiến áp suất bên trong các bình xịt tăng và dẫn tới nguy cơ phát nổ.

Vì vậy, với một số chai xịt cần thiết phải mang theo, người dùng ô tô lưu ý nên mang ra khỏi xe khi đỗ xe dưới trời nắng nóng.

3. Điện thoại di động và các thiết bị có pin

Dưới tác động nhiệt độ trong khoang nội thất có thể làm pin trong điện thoại di động, máy ảnh biến dạng, phản ứng dẫn đến cháy nổ

Không nên để bất kỳ thiết bị điện tử nào có pin, chẳng hạn như điện thoại di động, máy ảnh… trong ô tô. Bởi dưới tác động nhiệt độ trong khoang nội thất có thể làm pin trong điện thoại di động, máy ảnh biến dạng, phản ứng dẫn đến cháy nổ.

4. Bật lửa

Nhiều người dùng ô tô có thói quen hút thuốc thường mang theo bật lửa bên mình. Đây là vậy dụng rất đễ cháy nổ khi để quên trong khoang nội thất ô tô giữa thời tiết nắng nóng. Vì vậy, khi sử dụng ô tô trong mùa nắng nóng, tài xế chủ xe nên chú ý không để bật lửa trong ô tô. Tốt nhất không nên hút thuốc khi đang sử dụng xe để tránh nguy cơ cháy nổ và mùi hôi khó chịu cho khoang nội thất.

5. Sáp thơm, dung dịch khử mùi nội thất

Dưới tác động của nhiệt độ tăng cao trong khoang nội thất ô tô có thể làm sáp thơm biến dạng, nóng chảy… làm bẩn các chi tiết nội thất

Nước hoa, sáp thơm…để trong xe hay cắm vào cửa gió điều hoà dưới tác động của nhiệt độ tăng cao trong khoang nội thất ô tô có thể bị biến dạng, nóng chảy… làm bẩn các chi tiết nội thất. Thậm chí nếu để lâu sẽ hình thành nên những vết ố vàng rất khó làm sạch.

 

Nguyên nhân

Trước tiên, tài xế cần biết “quá nhiệt” là gì? Ô tô di chuyển trên chặng đường dài trong nhiều giờ không ngừng nghỉ, điều kiện thời tiết nắng nóng… có thể khiến nước trong két nước làm mát ô tô vượt quá 100 độ C, gây ra hiện tượng sôi nước. 

Nếu người lái xe không chú ý mà tiếp tục chạy xe, có thể sẽ khiến động cơ xe bị vỡ hoặc làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới máy, két nước, biến dạng cơ học, vỡ ống dẫn nước làm mát, làm giảm tuổi thọ của xe, kéo theo chi phí bảo dưỡng cao.

Theo kinh nghiệm lái xe của các chuyên gia, hiện tượng quá nhiệt được xảy ra bởi một trong số các nguyên nhân dưới đây:

• Nhiệt độ ngoài trời quá cao, không có gió thổi hoặc xe đang xuôi chiều gió.
• Xe di chuyển liên tục trong thời gian dài ở số thấp mà phải leo dốc dài liên tục.
• Két nước xe bị rò rỉ khiến thiếu hụt nước làm mát theo yêu cầu nhà sản xuất.
• Dây cu-roa kéo cánh quạt gió và két nước bị chùng.
• Máy bơm nước bị rò rỉ hoặc hoạt động không bình thường.
• Dầu bôi trơn động cơ bị thiếu hụt, hoặc nhiều quá mức cần thiết, hoặc độ nhớt không còn đạt yêu cầu.
• Bộ chế hòa khí điều chỉnh sai, nhất là mức xăng trong bình xăng con, khiến cho hỗn hợp cháy quá nhạt hoặc quá hồng.
• Thời điểm đánh lửa ở bugi bị điều chỉnh quá chậm.
• Trên bề mặt buồng đốt bị tích quá nhiều muội than, gây cản trở quá trình tản nhiệt.
• Thời điểm chuyển mùa, xe không được thực hiện đầy đủ các chế độ bảo dưỡng theo mùa đúng quy định.

Cách xử lý

Cách 1: Thông thường hiện tượng quá nhiệt sẽ được thông báo trên bảng điều khiển bằng hệ thống đèn tín hiệu và kim đo chỉ về chữ H (Hot) màu đỏ, thể hiện nhiệt độ nước quá cao, khiến hệ thống làm mát có vấn đề hoặc quá tải.

Nếu phát hiện có thông báo, tài xế nên bình tĩnh, đậu xe từ từ vào lề đường đảm bảo an toàn , tốt nhất là trong bóng râm, bật đèn cảnh báo các phương tiện phía sau.

Nhiều tài xế sẽ nghĩ ngay rằng do động cơ hoạt động thời gian dài khiến nóng máy, ngay lập tức họ sẽ tắt máy. Tuy nhiên, phải tùy thuộc vào tình trạng lái xe trước lúc đèn thông báo bật sáng để đưa ra quyết định đúng đắn:

Nếu trước khi có thông báo, tài xế điều khiển xe ở tốc độ thấp, thì có thể tấp ngay vào lề và tắt máy, mở nắp động cơ giúp tản nhiệt và chờ cứu hộ.

Nếu đang chạy tốc độ cao trước khi nhiệt độ nước tăng lên, tốt nhất không nên tắt máy ngay sau khi dừng xe, như vậy nước làm mát trong bộ tản nhiệt sẽ không thể lưu thông sẽ khiến nhiệt độ càng tăng cao. Hãy để xe nổ máy không tải cho đến khi nhiệt độ giảm xuống.

Cách 2: Cách tốt nhất để xử lý khi nhiệt độ nước quá cao là gọi xe cứu hộ càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, tài xế có thể kiểm tra xem có phải do xe thiếu nước làm mát hay không. Bình nhựa đựng nước làm mát thường làm bằng nhựa trong nên dễ dàng nhìn thấy dung tích còn lại trong bình, nếu quá thấp hãy bổ sung thêm.

Lưu ý, không nên mở nắp bình nước, vì khi quá nhiệt, áp suất trong bên trong rất cao, khi mở nắp nó sẽ phụt ra có thể gây bỏng nặng. Hãy dùng khăn quấn kín nắp két nước và mở ra, quan sát lượng nước bên trong.

Không nên dùng nước máy để thay nước làm mát trong những trường hợp không khẩn cấp, vì nước máy có nhiều khoáng chất, sau khi bốc hơi nó sẽ đóng cặn trên bề mặt kim loại. Việc đóng cặn cũng sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả tản nhiệt của bộ tản nhiệt mà còn làm tăng khả năng quá nhiệt.

Người mua xe cũng được khuyến cáo nên thay nước làm mát thường xuyên, nhất là sau khi xe đã sử dụng một thời gian dài thì càng phải chú ý đến việc bổ sung và thay thế nước làm mát.

Nếu mức nước làm mát ở mức bình thường thì chúng ta sẽ kiểm tra xem quạt làm mát có hoạt động bình thường hay không, nếu là lỗi đơn giản thì có thể tự khắc phục. Hãy bật quạt lên, nếu hoạt đồng bình thường quạt sẽ quay, nếu không quay nghĩa là bị lỗi cần mang tới xưởng dịch vụ gần nhất.

Nếu chủ xe là người có kinh nghiệm chăm sóc và bảo dưỡng ô tô, có thể kiểm tra xem xét két nước tản nhiệt có thể bị bám bụi, lá cây, hoặc các vật thể lạ khác hay không, do két nước tản nhiệt được bố trí ở phía trước khoang máy nên rất dễ bám bẩn nếu lâu ngày không được vệ sinh, khiến hiệu quả tản nhiệt giảm. 

Là người thường xuyên sử dụng xe, tài xế nên biết khi nào và cách bảo dưỡng bộ phận tản nhiệt để đảm bảo động cơ luôn tình trạng tốt nhất.

Máy bơm nước tuần hoàn là một linh kiện mà chúng ta thường không nghĩ đến, không dễ tìm thấy khi hỏng hóc, nhưng nó lại đóng vai trò quan trọng trong hệ thống làm mát. 

Những thao tác cần tránh khi xử lý động cơ bị quá nhiệt

Khi gặp trường hợp quá nhiệt trong két nước ô tô, bạn cần tránh những thao tác sau:

• Đổ nước lạnh ngay khi nước đang sôi: nếu tài xế thực hiện hành động này, sẽ khiến piston, xi lanh của động cơ bị nứt hoặc làm hỏng gioăng quy-lat. Đây là những bộ phận linh kiện khó sửa chữa, phải cần tới thợ chuyên nghiệp với đầy đủ dụng cụ hỗ trợ mới khắc phục được.
• Đổ nước vào két một cách vội vàng: Tài xế nóng lòng muốn nhiệt độ hạ xuống nhanh chóng nên vội vàng đổ nước lạnh vào. Tuy nhiên, việc này có thể khiến bạn bị bỏng bởi hơi nước từ két nước phụt ra rất nóng. Tài xế nên rót một cách từ từ tránh làm hư hại tới các linh kiện khác.

(Nguồn: Tổng hợp)